| رابطه بین اخلاق و قانون در فضای مجازی |
| کد مقاله : 1007-DIGETHCONF-FULL |
| نویسندگان |
|
محمود مختاری * عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی |
| چکیده مقاله |
| در چارچوب موضوع اخلاق در فضای مجازی، یکی از مسائل مهم و اولویت‌دار عبارت از این است که چه نسبتی میان «اخلاق» و «قانون» در فضای مجازی وجود دارد (یا مطلوب است)؟ در این حوزه دو رویکرد اصلی قابل بازشناسی است: 1- کفایت ساختار و معماری قانونی در فضای مجازی (به دو روایت قوی و ضعیف) 2- لزوم اخلاق سخت و نرم در فضای مجازی. طرفداران روایت قوی از رویکرد اول، اصولاً جایگاه خاصی برای اخلاق در فضای مجازی قائل نیستند و همه چیز را به ساختار قانونی فضای مجازی موکول می‌کنند. در این راستا دیدگاه لارنس لسیگ را مورد توجه قرار می‌دهیم که بدون اشاره به اخلاق، قانون و معماری فضای مجازی را در کنار تنظیم‌گرهای دیگری همچون هنجارهای اجتماعی و اقتصاد، کافی می‌داند. اما قائلین به روایت ضعیف از رویکرد اول، معتقدند که گرچه ساختار قانونی می‌تواند فضای مجازی را کنترل کند در عین حال لازم است که خود این ساختار یا معماری قانونی، تابع اصول اخلاقی باشد. از صاحبنظران این روایت، ریچارد اسپینلو را مورد بررسی قرار می‌دهیم. پس از نقد و بررسی دو روایت از رویکرد اول، رویکرد دوم را با تمرکز بر آرای متمایز لوچانو فلوریدی مورد شرح و بررسی قرار می‌دهیم. اخلاق در این دیدگاه، هم قبل از شکل‌گیری ساختار قانونی و برای مدون کردن آن (اخلاق سخت)، و هم بعد از آن (اخلاق نرم) دارای نقش کلیدی است. در مقام ارزیابی رویکردهای مزبور، علاوه بر جنبه‌های نظری-فلسفی لازم است به جنبه‌های عملیاتی-فناورانه نیز توجه شود. کشف اصول اخلاقی یا نظریه اخلاق متناسب با فضای مجازی، به تنهایی کفایت نمی‌کند و اخلاق دیجیتال به هر حال مستلزم یک معماری و ساختار قانونی است و این را می‌توان به نوعی فصل مشترک تمام دیدگاه‌های فوق‌الذکر تلقی کرد. اما وجه تمایز دیدگاه فلوریدی، که آن را نسبت به نظریه‌های مزبور دیگر در جایگاه مرجح و قابل دفاعی قرار می‌دهد این است که نظریه وی یک نگاه تلفیقی به قانون-اخلاق است بدین ترتیب که نه تنها قانون، محصول اخلاق سخت (اصول و قواعد کلی) است بلکه در قضاوت‌های موردی که قوانین، مبهم یا ناکارآمد هستند نیز اخلاق نرم، به کمک متخصصین و کاربران فضای مجازی می‌آید. |
| کلیدواژه ها |
| فناوری‌های دیجیتال، فضای مجازی، اخلاق دیجیتال، قانون، فلوریدی. |
| وضعیت: پذیرفته شده مشروط |