| روش‌شناسی مطالعه اخلاق دیجیتال در ساحت اخلاق وحیانی |
| کد مقاله : 1121-DIGETHCONF |
| نویسندگان |
|
محمد میری * استادیار گروه اخلاق دانشکده معارف دانشگاه تهران |
| چکیده مقاله |
| پژوهش پیشِ‌رو اقتضائات روش‌شناسانه مطالعه اخلاق دیجیتال را در چارچوب نظام اخلاق اسلامی، بر پایه روی‌کرد اخلاق نقلی، با تأکید بر قرآن کریم، می‌کاود. قرآن مهم‌ترین منبع پژوهش در ساحت اخلاق اسلامی ـ وحیانی به‌شمار می‌رود. برای بررسی اخلاق دیجیتال در قرآن کریم می‌توان از روش«تفسیر عصری» که یک روی‌کرد مهم در منهج «تفسیر موضوعی» به‌شمار می‌رود استفاده کرد. در تفسیر عصری یا روزآمد، مفسر به‌دنبال یافتن دیدگاه‌های قرآن پیرامون چالش‌ها و مسائل نوپدید در عصر حاضر است. مفسّر، با حفظ همه ضوابط و قواعدِ ملحوظ در روش تفسیر عصری می‌تواند رؤوس بایسته‌ها و نبایسته‌های اخلاق دیجیتال را از قرآن کریم جویا شود. در روش تفسیر عصری، مفسر باید با درنظرداشتن مسأله (اخلاق دیجیتال)، همه قرآن را برای پیدا کردن پاسخ، مورد جستجو قرار دهد و نباید هیچکدام از آیات احتمالاً مرتبط با موضوع از چشم وی مخفی بماند. بهترین راه برای جستجوی علمی و متقن قرآن و یافت آیات ناظر به مسأله اخلاق دیجیتال، استفاده از روش تحلیل محتوای داده‌بنیاد است. در این روش، نخست تمامی آیات قرآن به دقت، موردبررسی قرار گرفته و همه مواردی که به‌گونه‌ای، مرتبط با مسأله است شناسایی شده و طی چند مرحله، کدگذاری می‌شوند. سپس در فرایندی تحلیلی، داده‌ها مفهوم‌گذاری می‌شوند و به هم می‌پیوندند تا در یک روند منطقی و منسجم، هر کدام، بخشی از جوانب نظریه (دیدگاه قرآن درباره اخلاق دیجیتال) را در چارچوب روش تحلیل محتوای داده‌بنیاد شکل دهند. روش تحلیل محتوای داده‌بنیاد را برخی نرم‌افزارها همچون مکس کیودا (MAXQDA) به گونه‌ای نظام‌مند تسهیل کرده‌اند. بنابراین برای مطالعه اخلاق دیجیتال در قرآن کریم، بهترین روش، بهره‌گیریِ توأمان از دو روش «تحلیل محتوای داده‌بنیاد، برای استخراج داده‌ها از قرآن» و «روش تفسیر عصری، برای توضیح و تبیین چگونگی دلالات آیات بر جوانب مسأله اخلاق دیجیتال» است. |
| کلیدواژه ها |
| اخلاق دیجیتال؛ اخلاق وحیانی؛ روش‌شناسی؛ روش تفسیر عصری قرآن؛ روش تحلیل محتوای داده‌بنیاد |
| وضعیت: پذیرفته شده مشروط |