| مبانی اسلامی ـ انسان‌شناختی اخلاق دیجیتال |
| کد مقاله : 1122-DIGETHCONF |
| نویسندگان |
|
محمد میری * استادیار گروه اخلاق دانشکده معارف دانشگاه تهران |
| چکیده مقاله |
| یک رکن علم اخلاق اسلامی، مانند سایر علوم انسانی، بر پایه مبانی انسان‌شناسانه استوار است. پژوهش‌گرِ اخلاق دیجیتال اگر بخواهد مسأله خود را در ساحت اخلاق اسلامی، مورد تحقیق و بررسی قرار بدهد ناچار از درنظرداشتن این مبانی است، و الا پژوهش او اتقان و انسجام لازم را نخواهد داشت. پژوهش پیشِ‌رو آن دسته از مهم‌ترین مبانی انسان‌شناختی را که پایه‌های اخلاق دیجیتال در نظام اخلاق اسلامی قرار می‌گیرند به روش تحلیلی ـ اسنادی، مورد بررسی قرار داده است. انسان یک موجود دو بُعدی و مادی ـ معنوی است و منحصر دانستن او و اخلاقیات او در محدوده عالم ماده، خطا است. بدن و روح انسان و به دیگر سخن، دنیا و آخرت او باید در احکام اخلاقی، لحاظ گردد. بر خلاف نگاه برخی جبرگرایان، انسان، دارای حق اختیار است و رفتارهای درست و یا نادرست اخلاقی را با انتخاب خود برمی‌گزیند. چگونگی نگاه به سعادت و تعریف آن، بیشترین تأثیر را در احکام اخلاقی دارد. سعادت انسان در پرتو تکامل وجودی او و در چارچوب قرب به خداوند معنا می‌یابد. ارزیابی ارزش اخلاقی هر شخص، بسته به چگونگی نیت و انگیزه او است. بر خلاف نگاه امثال عقل‌گرایان و علم‌گرایان، انسان به تنهایی، توان ادراک همه احکام اخلاقی را ندارد و در تکامل اخلاقی خود، نیازمند به راهنمایی‌های اخلاق وحیانی است. اصول نخستین اخلاقی که هر انسانی باید به آنها ملتزم باشد و در آموزه‌های دینی به آنها اشاره شده است، با تغییر زمانه و تکنولوژی، تغییر نکرده و ثابت است. هر کدام از گزاره‌های فوق، برآیند یکی از مبانی انسان‌شناسانه اخلاق اسلامی است که البته در مسائل اخلاق دیجیتال نیز نقش پایه‌ای و تأثیرگذار دارد. |
| کلیدواژه ها |
| اخلاق دیجیتال؛ اخلاق اسلامی؛ مبانی انسان‌شناختی |
| وضعیت: پذیرفته شده مشروط |